W teatrze życia i sławy Jana III Sobieskiego, czyli widowisko wilanowskie

Koleje ludzkiego życia przypominają teatr, etapy naszej egzystencji idealnie wpisują się w poszczególne akty przedstawienia. Oczywistością jest, że to sztuka sceniczna imituje prawdziwy świat, ze wszystkimi jego niuansami. Codzienne życie potrafi częstokroć napisać scenariusz o wiele bardziej porywający i nieprzewidywalny niż doświadczeni scenarzyści. Jak w dramacie tak i w rzeczywistości przechodzimy od momentu zawiązania akcji po sceny kulminacyjne, a na końcu puenta. W podobny kostium, tekstu dramatycznego, wpisane przez autorki zostały losy Jana III Sobieskiego. Za każdym razem przechodząc do następnego aktu opowieści o królu zwycięzcy autorki na nowo odsłaniają kurtynę za którą kryje się nowa twarz monarchy i nowe wyzwania stojące przed nim. Pięć aktów żywota władcy poprzedza wstęp. Prolog wprowadza nas w świat teatru. Poznajemy obyczaje i upodobania na scenie dramatycznej w kręgu dworu Sobieskiego i w czasach mu współczesnych. Po tym krótkim wstępie pozostaje niestety niedosyt. Tak fascynujący temat został potraktowany w sposób szczątkowy. Zarysowuje zagadnienie barokowego teatrum z jego najwybitniejszymi przedstawicielami i oczywiście genezę w świecie antycznym. Wielkim plusem książki są liczne przypisy odnoszące się do postaci historycznych, twórców, które w sposób przystępny nakreślają nam biogram postaci oraz jej najważniejsze osiągnięcia i dzieła. Przyjęcie przez autorki budowy dramatu jest jak najbardziej uzasadnione, głównie przez zamiłowanie Sobieskiego do teatru, ale również do licznych odniesień do jego osoby w dramaturgii polskiej i światowej. Taka konwencja podkreśla rolę monarchy jako mecenasa sztuki, teatru, jednocześnie jest ciekawą koncepcją spojrzenia na dzieje króla. W pierwszym rozdziale poznajemy protoplastów rodu Sobieskich. Jakub ojciec Jana również zasłynął jako wojownik i dowódca. W jego ślady poszedł syn, którego już od chwili narodzin bliscy uważali za przeznaczonego do kariery wojskowej. Mały Jan wychowywał się w poczuciu odpowiedzialności za swój ród i najważniejszą wartością dla niego był honor. Żył ze świadomością, że musi pomścić swojego pradziada ze strony matki Stefana Żółkiewskiego. Ten trudny cel przyświecał mu przez cały okres kształtowania się jego wartości i umiejętności wojskowych. Sobieski dopiął swego celu i pokonał Turków, ku chwale swojej rodziny i ojczyzny. Niewielka objętość książki i chęć zawarcia w niej całej historii życia Jana III powoduje, że większość wątków zostało potraktowanych fragmentarycznie. W publikacji nie znajdziemy szczegółów i wątków pobocznych, które w idealny sposób dopełniałyby główną opowieść. Jednak warto podkreślić, że w publikacji znajdziemy pisany wartkim i ciekawym językiem rzetelny opis życia monarchy. W węzłowy sposób przedstawiono najważniejsze fakty z dziejów rodu Sobieskich, ich wpływ na losy państwa polskiego i całej Europy. Osobny rozdział został poświęcony legendzie Sobieskiego. Jan III już krótko po swojej śmierci w 1696 r. stał się obiektem gloryfikacji i powszechnego uwielbienia. Peany na jego cześć oraz tworzone coraz to nowsze, na poły mityczne historie coraz bardziej odzierały Sobieskiego z człowieczeństwa i nakładały maskę boga- herosa. Przez cały XIX i XX wiek zwycięzcy spod Wiednia przypisywane były najszlachetniejsze cechy. Utrwalany był wzór idealnego rycerza, patrioty, króla, męża oraz ojca. Każda kolejna rocznica wiktorii wiedeńskiej była obchodzona z poszanowaniem historycznego ducha ale również z odpowiednimi dla swoich czasów klimatem. I tak na przykład w 1883 ludzie kupowali w ilościach hurtowych jarmarczne pamiątki z wizerunkiem Sobieskiego, natomiast w 1933 ideał Jana III odnaleziono w Piłsudskim. W książce prześledzone zostały losy Sobieskiego od najwcześniejszych lat dzieciństwa, przez jego sukcesy wojskowe, karierę hetmańska, aż po lata panowania nad Polską i ostanie dni monarchy w pałacu wilanowskim. Książka w bardzo przystępnym stylu przybliża nam najogólniejszy zarys życia i sławy króla. Liczne przypisy i odwołania ułatwiają nam odnalezienie się w odległych nam realiach XVII wiecznego świata i Polski. Dodatkowo do koncepcji wpisania biografii w theatrum autorki proponują nam prześledzenie zasług Jana III utrwalonych na monetach i medalach okolicznościowych.